Wat is erfgoededucatie?

Cultureel erfgoed

Onder erfgoededucatie verstaan wij de systematische overdracht van een geheel van kennis, vaardigheden en attituden met betrekking tot erfgoed door leraren en educatoren. Daarbij wordt gebruik gemaakt van erfgoed als primaire instructiebron. Het verhaal en de betekenis die individuen of groepen aan het erfgoed toekennen staan centraal. Het laat leerlingen ervaren dat hun eigen omgeving betekenisvol is en iets met zichzelf te maken heeft (Erfgoed Brabant, 2014).

Erfgoed kan worden samengevat als sporen uit het verleden in het heden, die zichtbaar en tastbaar aanwezig zijn (Thomèse, 2008). Voorbeelden hiervan zijn musea, archeologische vondsten, archieven, monumenten, landschappen, gebruiken, verhalen en gewoontes.

Onder cultureel erfgoed verstaan we datgene dat door vorige generaties is gebouwd en gemaakt, en nu nog bestaat en dat het in onze tijd een culturele waarde heeft.

Gootjes-Klamer en Nieuwenhuizen (2011) stellen dat cultureel erfgoed kan worden opgesplitst in twee:

1.    Materieel cultureel erfgoed (gebouwen, vervoersmiddelen, schilderijen etc.)

2.    Immaterieel cultureel erfgoed (verhalen, gebruiken, tradities, feesten etc.)

Wat is erfgoededucatie?

Volgens het LKCA (z.d.) is erfgoededucatie geen apart schoolvak: het staat altijd in relatie tot andere leergebieden, waaronder aardrijkskunde en geschiedenis. Ook andere vakken, zoals mens- en maatschappijvakken, cultuur en omgevingsonderwijs sluiten uitstekend aan bij erfgoededucatie.

Bij erfgoededucatie gaat het om het leren met en over cultureel erfgoed. De Onderwijsraad (2006) legt het belang van erfgoededucatie in het omgevingsonderwijs: je leert binnen en over je eigen leefomgeving.

1.    Erfgoed als doel
Kinderen ontwikkelen een groter cultureel bewustzijn om de betekenis van erfgoed op maatschappelijk en cultureel niveau te leren waarderen (Thomèse, 2008).

2.    Erfgoed als middel
De leerstof wordt tastbaar en concreet gemaakt door middel van erfgoed. Hierbij kun je denken aan het thema kastelen: je bezoekt met je klas een kasteel om de principes en begrippen van het kasteel te verduidelijken en toe te passen (Gootjes-Klamer & Nieuwenhuizen, 2011).

In relatie tot de culturele basisvaardigheden, is het belang van erfgoed dat kinderen leren kijken naar de objecten om hen heen (waarneming), met een andere bril, om ze zo aan te zetten tot fantaseren, denken en redeneren. Naast het werken aan cognitieve doelen, helpt erfgoededucatie bij het ontwikkelen van affectieve doelen, vaardigheden, en attitudes.

Kerndoelen bij erfgoededucatie

Wanneer je denkt aan erfgoededucatie en de kerndoelen, kom je al snel uit bij kerndoel 56. ‘De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.’

Maar volgens Erfgoed Brabant (2014) vallen er meerdere leergebieden en de bijbehorende kerndoelen onder erfgoededucatie. Mondeling taalonderwijs, schriftelijk taalonderwijs, taalbeschouwing, mens en samenleving, ruimte, tijd, en kunstzinnige oriëntatie zijn allemaal te koppelen aan erfgoededucatie.

Bronnen

Onderwijsraad. (2006). Onderwijs in Cultuur. Den Haag.

Erfgoed Brabant. (2014). Wijzer met erfgoededucatie Handleiding bij de leerdoelen voor het primair onderwijs. 's-Hertogenbosch: Graficonnect BV.

Gootjes-Klamer, L., & Nieuwenhuizen, M. (2011). Basisboek cultuuronderwijs. Groningen / Houten: Noordhoff Uitgevers.

LKCA - Landelijk Kennisinstituut Cultuur en Amateurkunst. (z.d.). Erfgoededucatie. Opgeroepen op mei 11, 2015, van LKCA: http://www.lkca.nl/erfgoededucatie

Thomèse, M. (2008). Erfgoed onderwijs op de basisschool. Assen: Van Gorcum.